Rechter kan zonder weerwoord journalisten weren uit de rechtszaal

Rechters kunnen journalisten naar willekeur al dan niet toelaten in de rechtszaal. Hun beslissing daarover hoeft niet serieus onderbouwd te zijn en verweer is juridisch niet mogelijk. Dat concludeert Rico Brouwer, die podcasts maakt onder de naam Potkaars. Brouwer heeft sinds 2018 onder de naam Potkaars nu bijna 60 rechtszaken gefilmd met name over de coronacrisis. Maar hij is al sinds de creditcrisis van 2008 bewust van de malversaties in de wereld, zoals bijvoorbeeld ook rond de zaak Julian Assange. Hierin hebben Britse rechters overigens op maandag 20 mei jl. Julian Assange het recht toegewezen in beroep te gaan tegen uitlevering aan de VS.

Naar aanleiding van een zaak waarin Brouwer als journalist geweerd werd met een in zijn ogen onvoldoende motivering van de rechter, is hij zelf een civiele zaak begonnen die tegen deze uitspraak in verweer komt. De oorspronkelijke zaak betrof een regiezitting van een hoger beroep die op 12 oktober 2023 plaatsvond tegen corona-activist Willen Engel. Engel werd daarin beschuldigd van opruiing tijdens een coronademonstratie. Brouwer vroeg voor het filmen hiervan bij de afdeling voorlichting van de rechtbank toestemming aan, zoals dat volgens de nationale persrichtlijn is voorgeschreven. De rechter verbood daarop het filmen met als motivatie dat het een regiezitting betrof waarbij in de ogen van deze rechter het publieke belang niet groot genoeg was om deze zitting audio/visueel openbaar te maken.

Brouwer was het daar niet mee eens en startte vervolgens een zaak bij de civiele rechtbank om tegen deze uitspraak in beroep te gaan. Hij heeft deze zaak echter afgeblazen en op 15 mei jl. verklaard dat er geen kans van slagen was, met name omdat de civiele rechtbank niet bevoegd is de strafrechter een andere beslissing op te leggen rond de openbaarheid van de zaak waar het oorspronkelijk om ging. De Landsadvocaat stelde in een conclusie van antwoord op de dagvaarding van Brouwer: "De vordering van eiser houdt in dat de ene rechter – de voorzieningenrechter in de rechtbank Den Haag - wordt gevraagd de andere rechter - de voorzitter 3 van de meervoudige strafkamer van het hof Den Haag- een gebod op te leggen. Het is vaste rechtspraak dat dat niet kan." De landsadvocaat onderbouwt dit met een aantal arresten die in een brief van Brouwer aan de VVJ zijn vermeldt. Brouwer constateert daarna zelf: "Uit aangehaald arrest blijkt dat alleen op de procedure kan worden getoetst door een burgerlijke rechter en er dus geen beroep open staat voor een journalist wanneer een rechter - zelfs ongemotiveerd en dus in strijd met de persrichtlijn - besluit een persverzoek af te wijzen."

In een uitzending van Podkaars van 15 mei jl. legt Brouwers juridisch adviseur Hanno Wisse uit wat hij vindt van de motivering van de rechter bij het verbod om te filmen en wat je in zo’n geval kan doen. (13:57 min.):

"Ik vind de motivering gewoon tekortschieten. Je kunt eigenlijk niet uitleggen dat alleen als het om een inhoudelijke behandeling van de zaak gaat, er publiek belang is. Ik vind dat heel slecht uitgelegd. Maar nogmaals we kunnen hier eigenlijk nergens mee terecht, want de rechter heeft besloten. Ja, er staat geen andere mogelijkheid open om daartegen op te komen, anders dan misschien de rechter nog eens een email of een brief sturen, met de vraag heeft u hier wel over nagedacht. Maar de rechter is niet verplicht daar iets mee te doen."

Kortom: er zijn binnen het Nederlandse recht geen juridische middelen om hiertegen in verweer te gaan. Zelf schrijft Brouwer daarover op X, voorheen Twitter:

“Openbaarheid van Rechtspraak bestaat bij de gratie, welwillendheid en willekeur van de rechter De conclusie is; je kan nergens terecht.”

Wat Brouwer daarnaast ook ziet is dat de positie van de burger steeds wankeler is in de rechtstaat. In De Andere krant van 4 mei jl. kopt in een artikel over Brouwer “Ik laat zien dat burger vaak het onderspit delft in de rechtszaal” Het hele artikel is te lezen op de website van Brouwer.

In combinatie met het feit dat tegen beslissingen van de rechter om niet te mogen filmen geen verweer mogelijk is, is dit een gevaarlijk ondemocratisch element in de rechtsstaat. Bij deze een oproep aan de politiek om de wetgeving hieromtrent te repareren.

------

- De regiezitting in de strafzaak van Willem Engel waar het om begon, wordt volgens Brouwer hervat op 22 mei. Hij heeft geen toestemming gekregen daar opnamen van te maken.
- Juridische details over de zaak staan die Brouwer aanspande staan beschreven in een uitgebreide brief aan de VVJ dd 16 mei jl.